تعویض شیشه پنجره قدیمی، بهویژه در قابهای فلزی و آهنی که سالها با بتونه و چسب سفت شدهاند، نیاز به روشهای دقیق و ایمن دارد. برای موفقیت در این کار، ابتدا باید با ابزارهای حفاظتی مناسب، ایمنی خود را تضمین کنید، سپس مراحل درآوردن شیشه را آغاز نمایید. در پنجرههای آهنی، چالش اصلی نحوه درآوردن شیشه پنجره آهنی از دل بتونههای سختشده است. در این مقاله ما بر روشهای موثر کندن خمیر شیشه قدیمی با استفاده از حرارت یا حلالها تمرکز کردهایم و راهکارهای گامبهگام تعویض شیشه پنجره آهنی را ارائه میدهیم. علاوه بر این، نحوه جدا کردن شیشه چسب شده از پنجرههای مدرن و همچنین تعویض شیشه پنجره قدیمی چوبی و آلومینیومی نیز بهطور مفصل پوشش داده شده است تا شما بتوانید این کار فنی را با دقت و حرفهای انجام دهید.
آموزش کامل نحوه درآوردن و تعویض شیشه پنجره آهنی
پنجرههای آهنی، به دلیل قدمت، معمولاً دارای شیشههایی هستند که با بتونه یا خمیر مخصوص در جای خود محکم شدهاند. فرایند تعویض شیشه پنجره آهنی شامل دو مرحله اصلی است: درآوردن شیشه قدیمی و نصب شیشه جدید.
مرحله اول: چگونه شیشه پنجره آهنی را در بیاوریم؟
این مرحله حساسترین بخش کار است. اگر شیشه شکسته است، ابتدا با احتیاط قطعات بزرگ و آویزان را از بالا به پایین جدا کنید. سپس برای درآوردن باقیمانده شیشه که در قاب گیر کرده است، باید بتونهها را جدا کنید.
- اگر شیشه سالم است و فقط قصد تعویض دارید: در برخی مدلهای پنجره آهنی، ممکن است شیشه توسط یک زهوار (قاب فلزی باریک) که با پیچ محکم شده، نگه داشته شده باشد. در این صورت، ابتدا پیچها را باز کنید و زهوار را بردارید.
- اگر شیشه با بتونه محکم شده است: این رایجترین حالت در پنجرههای قدیمی است. شما باید بتونهها را حذف کنید. این کار ما را به یکی از مهمترین پرسشها میرساند:
نحوه کندن بتونه شیشه (یا کندن خمیر شیشه قدیمی)
بتونههای قدیمی به مرور زمان به شدت سخت و شکننده میشوند. کندن خمیر شیشه قدیمی اغلب سختترین بخش کار است. برای این کار چند روش وجود دارد:
- استفاده از حرارت: بهترین و سریعترین روش، استفاده از تفنگ حرارتی (Heat Gun) یا حتی هویه لحیمکاری است. حرارت را به آرامی روی بتونه حرکت دهید. گرما باعث نرم شدن بتونه میشود و میتوانید آن را به راحتی با یک کاردک یا مغار تیز جدا کنید. مراقب باشید حرارت بیش از حد به شیشه (اگر سالم است) یا قاب وارد نکنید.
- استفاده از ابزار فیزیکی: میتوانید با یک کاردک بتونهکاری محکم یا یک مغار تخت و چکش، به آرامی ضرباتی را به محل اتصال بتونه و قاب وارد کنید. این کار را با زاویه کم و با احتیاط انجام دهید تا به قاب یا شیشه آسیب نزنید.
- استفاده از حلالها: این روش کندتر است اما تمیزتر عمل میکند.
- بتونههای روغنی (رایجترین): این بتونهها که از پودر کربنات کلسیم و روغن کتان ساخته شدهاند، در برابر روغن کتان نرم میشوند. مقداری روغن کتان را روی بتونه بمالید و اجازه دهید چند ساعت بماند تا آن را نرم کند.
- بتونههای پایه آب (کمتر رایج): اگر بتونه از پودر مل و چسب چوب باشد، سرکه میتواند آن را نرم کند. پارچهای را به سرکه آغشته کرده و روی بتونه بگذارید و حدود 20 دقیقه صبر کنید.
پس از نرم یا شل شدن بتونه، با کاردک خمیر شیشه پنجره را از قاب جدا کنید. سپس با احتیاط شیشه را از قاب خارج نمایید.
مرحله دوم: نصب شیشه جدید
- تمیزکاری قاب: شیار داخل قاب را به طور کامل از باقیمانده بتونه، چسب قدیمی، گرد و غبار یا زنگزدگی پاک کنید. میتوانید از یک فرچه سیمی نرم استفاده کنید.
- بتونهکاری اولیه: یک لایه نازک بتونه شیشه جدید را در کف شیار قاب بکشید.
- قرار دادن شیشه: شیشه جدید را (که باید حدود 2 تا 3 میلیمتر از ابعاد داخلی قاب کوچکتر باشد) به آرامی در جای خود قرار دهید و به آرامی فشار دهید تا به بتونه زیرین بچسبد.
- محکمکاری (اختیاری): در پنجرههای قدیمی از میخهای ریز یا گیرههای فلزی مخصوص (Glazing Points) برای نگه داشتن شیشه قبل از بتونهکاری نهایی استفاده میکردند.
- بتونهکاری نهایی: فضای خالی بین شیشه و لبه قاب را با بتونه پر کنید. بتونه را با کاردک و با زاویه 45 درجه صاف کنید تا ظاهری یکدست و حرفهای پیدا کند و آب باران را به بیرون هدایت کند.
- خشک شدن: اضافات بتونه را پاک کنید و اجازه دهید طبق دستورالعمل سازنده (معمولاً 24 تا 72 ساعت) خشک شود.

چگونه شیشه چسب شده را از پنجره جدا کنیم؟
گاهی اوقات، بهجای بتونه، از چسبهای قویتری مانند سیلیکون (چسب آکواریوم) یا چسبهای صنعتی برای نصب شیشه استفاده شده است. جدا کردن شیشه چسب شده روش متفاوتی میطلبد:
- حرارت دادن (با احتیاط): استفاده از سشوار صنعتی (تفنگ حرارتی) یا حتی سشوار خانگی قوی میتواند چسب را نرم کند. حرارت را به طور یکنواخت روی درز چسب حرکت دهید.
- برش چسب: پس از نرم شدن چسب، با استفاده از یک کاتر (تیغ موکتبری) تیز یا ابزار مخصوص جداکننده چسب، به آرامی بین شیشه و قاب بکشید و چسب را برش دهید.
- استفاده از حلالها: اگر حرارت و برش جواب نداد، باید از حلالهای مخصوص چسب سیلیکون یا چسب مورد نظر استفاده کنید. این حلالها را میتوانید از فروشگاههای ابزار و رنگ تهیه کنید.
راهنمای تعویض شیشه پنجرههای قدیمی (چوبی و آلومینیومی)
اگرچه تمرکز ما بر پنجره آهنی بود، اما نحوه تعویض شیشه پنجره قدیمی برای قابهای دیگر کمی متفاوت است:
- پنجره چوبی: فرایند آن بسیار شبیه به پنجره آهنی است. شامل کندن بتونه (که اغلب راحتتر از بتونه روی آهن جدا میشود) و برداشتن میخهای ریز نگهدارنده (glazing points) است. پس از تمیز کردن قاب، مراحل نصب مشابه پنجره آهنی است.
- پنجره آلومینیومی: این پنجرهها معمولاً بتونه ندارند. شیشه توسط یک واشر لاستیکی (Gasket) و یک زهوار آلومینیومی یا پلاستیکی که به صورت فشاری یا با پیچ در جای خود قرار گرفته، محکم میشود.
- ابتدا زهوار را با احتیاط (معمولاً از وسط طول آن) با یک کاردک یا ابزار پلاستیکی خارج کنید.
- واشر لاستیکی را کنار بزنید و شیشه را خارج کنید.
- شیشه جدید را قرار دهید، واشر لاستیکی را دور آن جا بزنید و زهوار را دوباره با فشار یا با ضربات ملایم چکش پلاستیکی در جای خود محکم کنید.

نکات تکمیلی: چسب آکواریوم و تهیه خمیر
نحوه کندن شیشه از چسب آکواریوم
همانطور که در بخش شیشه چسب شده گفته شد، برای کندن چسب آکواریوم (سیلیکون) بهترین روشها عبارتند از:
- حرارت: استفاده از سشوار صنعتی یا خانگی برای نرم کردن چسب.
- برش: استفاده از کاتر تیز برای بریدن اتصال چسب.
- حلال: استفاده از حلالهای مخصوص سیلیکون.
- روش مکانیکی: اگر چسب ضخیم است، ابتدا بخش عمده آن را با کاردک یا تیغ پلاستیکی بتراشید و سپس از حلال یا حرارت استفاده کنید.
طرز تهیه خمیر دور شیشه پنجره (بتونه سنتی)
اگرچه خرید بتونه آماده راحتتر است، اما میتوانید خودتان نیز آن را بسازید:
- بتونه روغنی (سنتی): رایجترین نوع، از ترکیب «پودر مل» (کربنات کلسیم) و «روغن کتان» ساخته میشود. این دو را با هم مخلوط کنید و آنقدر ورز دهید تا به خمیری یکدست، نچسب و انعطافپذیر (مانند خمیر نان) تبدیل شود. میتوانید برای رنگی شدن به آن کمی پودر رنگ اضافه کنید.
- بتونه پایه آب: از ترکیب «پودر مل» و «چسب چوب» نیز میتوان خمیری برای درزگیری ساخت، اما این نوع برای بتونهکاری اصلی شیشه که در معرض آب باران است، توصیه نمیشود و بیشتر برای درزگیری داخلی مناسب است.

طریقه نصب شیشه با چسب آکواریوم
اگر تصمیم دارید بهجای بتونه از چسب آکواریوم (سیلیکون) برای نصب شیشه استفاده کنید (که برای قابهای فلزی و آلومینیومی مدرن رایج است):
- قاب را کاملاً تمیز، خشک و عاری از هرگونه چربی کنید.
- دور تا دور شیار قاب را به صورت یکنواخت چسب آکواریوم بزنید.
- شیشه را در قاب قرار دهید و به آرامی فشار دهید تا چسب به خوبی به آن بچسبد.
- برای اطمینان از تراز بودن شیشه، از فواصل پلاستیکی کوچک (اسپیسر) در زیر شیشه استفاده کنید.
- لبههای بیرونی و داخلی شیشه را نیز برای آببندی کامل، چسبکاری (درزگیری) کنید.
- اضافات چسب را قبل از خشک شدن با یک کاردک پلاستیکی یا انگشت آغشته به آب و صابون، صاف کنید.
- اجازه دهید چسب کاملاً خشک شود (معمولاً 24 ساعت).
جمع بندی
درآوردن شیشه از قابهای آهنی، بهخصوص با وجود بتونههای قدیمی و سفتشده، کاری چالشبرانگیز اما شدنی است. کلید موفقیت در این کار، داشتن صبر، استفاده از ابزار مناسب (مانند تفنگ حرارتی) و رعایت کامل نکات ایمنی است. با دنبال کردن مراحل ذکر شده، میتوانید تعویض شیشه پنجره آهنی خود را با موفقیت انجام دهید.